Tip basisfotografie: diafragma

Als je veel foto’s bekijkt, zal je opvallen dat op sommige foto’s alle elementen scherp zijn (vaak in landschapsfoto’s), en op sommige foto’s juist alleen de voorgrond, of een specifiek detail. De achtergrond is dan mooi wazig (vaak bij portretfotografie en macrofotografie). Het voornaamste doel is om de achtergrond niet te laten afleiden van het onderwerp of een bepaalde, dromerige sfeer aan het onderwerp toe te voegen. Je kunt hier zelf mee gaan spelen, als je begrijpt hoe het diafragma werkt.

Het diafragma is, naast de sluitertijd en de ISO waarde (lees hier), een middel om de kwaliteit van je foto te verbeteren.  Het diafragma is de licht-opening van je lens. Deze opening bepaald hoeveel licht er door de lens op de sensor van je camera valt. Deze opening kan wisselen in grootte en is in feite te vergelijken met het pupil van je oog. Wanneer je op een zomerse dag buiten in de zon staan heb je kleine pupillen. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat het licht niet te fel is om naar te kijken. Is het buiten donker, dan worden je pupillen groter. Je ogen zorgen er zo voor dat je ook bij weinig licht toch goed kunt zien. 

Het diafragma is dus net als je pupil een opening van een bepaalde grootte waar licht doorheen valt. De maat (grootte) van het diafragma wordt weergegeven met een getal: het ‘f-getal. Dit is de brandpuntafstand (f) gedeeld door de diameter van het diafragma (D). 

Hieruit volgt een F-schaal die de stappen beschrijft van het diafragma:f/1 | f/1.4 | f/2 | f/2.8 | f/4 | f/5.6 | f/8 | f/11 | f/16 | f/22 | f/32 | f/45 | f/64 

Hieronder zie je wat de f-waarde doet met het licht:

 
Het valt je waarschijnlijk op dat een klein diafragma juist een hoge F waarde heeft, terwijl een groot diafragma een klein getal heeft. Dit is belangrijk om te onthouden! 

Een klein getal = een grote opening = veel licht = veel onscherpte in de achtergrond. Een groot getal = kleine opening = weinig licht = weinig onscherpte in de achtergrond. 

Het diafragma werkt in stappen. Het kleinste getal heeft de grootste opening. Elke stap naar rechts (steeds hoger getal) heeft een halvering van het licht tot gevolg. Let erop dat spelen met het diafragma ook van invloed is op de gekozen sluitertijd. Als je het diafragma kleiner maakt (minder licht), moet je om dezelfde belichting van het onderwerp te krijgen de sluitertijd verlengen. Laat het diafragma meer licht door dan moet de sluitertijd worden verkort om dezelfde belichting te krijgen. 

Een gevorderde fotograaf zal diafragma, sluitertijd en ISO waarde handmatig instellen. Maar voor beginnende fotografen is er gelukkig een diafragma-prioriteit modus op je camera. In het geval van Canon camera’s heet deze functie Av, bij Nikon A (kijk hiervoor in de handleiding van je camera). Door deze functie in te schakelen kun je met een instelwieltje of via het menu een f waarde selecteren waarbij de camera er zelf voor zorgt dat de goede sluitertijd er bij wordt gezocht zodat je foto niet wordt onderbelicht (te donker beeld) of wordt overbelicht (te fel beeld).

Voordeel scherpe voorgrond en onscherpe achtergrond:Dit zorgt er voor dat je oog naar het onderwerp wordt gestuurd en er geen afleidende elementen op de achtergrond zijn, de sfeer van de foto’s is rustiger.  Voor een groter effect (meer onscherpte) is het belangrijk om zo dicht mogelijk op je object te staan. Het gebruik van bijvoorbeeld een telelens is niet voldoende, als je met een telelens (te) ver van je onderwerp staat, wordt de achtergrond scherper.  Let op: Het wordt met een groot diafragma (kleine f waarde) extra belangrijk om op de goede plek scherp te stellen!

Een groot diaframa (klein getal) zorgt voor een onscherpe achtergrond

Voordeel scherpe voorgrond én scherpe achtergrond
Soms wil je juist zoveel mogelijk scherpte hebben van voorgrond tot achtergrond. Dit geldt vaak bij landschapsfotografie om de imposante reikwijdte  en alle details in de omgeving weer te geven.

Een klein diafragma (groot getal) zorgt voor een scherpe achtergrond

 Deze tip is mogelijk gemaakt door De Fotokunst Galerie